Η κατάρρευση θα έρθει νωρίτερα. Οι επιστήμονες προειδοποιούν για καταστροφή στην Αρκτική

ΑΡΘΡΑ

11 Νοεμβρίου, 2022Αλφειός Ποταμός

© Άδεια Pixabay

Vladislav Strekopytov. Για τη διεθνή διάσκεψη κορυφής για το κλίμα COP27, που πραγματοποιείται στο Σαρμ ελ Σέιχ, μια ομάδα διάσημων επιστημόνων στον τομέα της παγετώνας και του μόνιμου παγετού ετοίμασε μια έκθεση για την κρυόσφαιρα της Γης. Οι συγγραφείς επισημαίνουν ότι ο ρυθμός τήξης των πολικών φύλλων πάγου, των παγετώνων των βουνών και του μόνιμου παγετού συνεχίζει να αυξάνεται και περιγράφουν λεπτομερώς τις καταστροφικές συνέπειες που αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στο εγγύς μέλλον. Ένα ξεχωριστό κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στην ανησυχητική κατάσταση στην Αρκτική.

Εύθραυστη Άμυνα

Το σύνολο των παγετώνων της Γης – επιστημονικά η κρυόσφαιρα – έχει μια ισχυρή σταθεροποιητική επίδραση στο κλιματικό σύστημα της Γης. Ταυτόχρονα, τακτικά δεδομένα παρατήρησης δείχνουν ότι ο όγκος του πάγου στον κόσμο μειώνεται με αυξανόμενο ρυθμό. Ο κύριος λόγος είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη: πυροδοτεί μια σειρά από ατμοσφαιρικές και υδρολογικές διεργασίες με θετική ανάδραση, η οποία ενισχύει σημαντικά την επίδραση ακόμη και μιας ελαφριάς αύξησης της θερμοκρασίας.

.

Το 2022, παρά όλα τα μέτρα για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, το επίπεδο του CO ₂ αυξήθηκε με τον ίδιο τρόπο όπως και τις δύο προηγούμενες δεκαετίες – κατά περίπου 2,5 ppm ετησίως. Αυτό συνοδεύτηκε από κλιματικές ανωμαλίες. Τον Μάρτιο έβρεξε στην Ανατολική Ανταρκτική και η θερμοκρασία ήταν 40 βαθμούς Κελσίου πάνω από την κανονική. Στη Γροιλανδία , για πρώτη φορά στην ιστορία των παρατηρήσεων, η κορύφωση της τήξης των πάγων σημειώθηκε τον Σεπτέμβριο. Στις Άλπεις , σε ένα καλοκαίρι, οι παγετώνες έχασαν περισσότερο από το πέντε τοις εκατό του όγκου τους και λόγω της ενεργητικής τήξης του μόνιμου παγετού, η απελευθέρωση μεθανίου στην ατμόσφαιρα , ένα αέριο θερμοκηπίου ακόμη πιο ισχυρό από το CO _{2 , έχει αυξηθεί απότομα.}

.

Η Έκτη Έκθεση Αξιολόγησης της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), που κυκλοφόρησε φέτος, λέει ότι ακόμη και κάτω από το πιο ευνοϊκό σενάριο, στο οποίο η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας δεν υπερβαίνει τους 1,6 βαθμούς έως το 2100, να σταματήσει το λιώσιμο των πάγων , τουλάχιστον στην Αρκτική, δεν θα τα καταφέρει. Χωρίς πάγο, η τεράστια σκοτεινή επιφάνεια του Αρκτικού Ωκεανού θα συνεχίσει να απορροφά ενεργά την ηλιακή ενέργεια, γεγονός που θα αυξήσει περαιτέρω την υπερθέρμανση.

.

Οι Παλαιοκλιματολόγοι, που μελετούν την κλιματική αλλαγή για εκατομμύρια χρόνια, έχουν προειδοποιήσει προηγουμένως ότι υπάρχει πιθανότητα η μη αναστρέψιμη απώλεια πάγου παρουσία βρόχου ανάδρασης να ξεκινήσει σε θερμοκρασίες χαμηλότερες από αυτές που υποθέτουμε στα τυπικά μοντέλα. Και οι ίδιες οι διαδικασίες μπορούν να συμβούν πολύ πιο γρήγορα – σε δεκαετίες, όχι σε αιώνες, όπως πιστεύαμε παλαιότερα.

© NOAA CLIMATE.GOV Η περιοχή του πάγου της Αρκτικής στο τέλος της θερινής περιόδου (Σεπτέμβριος) από το 1979 έως το 2022 φαίνεται σύμφωνα με δορυφορικές παρατηρήσεις.

.

πάγος χαμηλά

Ο αρκτικός θαλάσσιος πάγος είναι ένας σημαντικός ρυθμιστής θερμοκρασίας στον πλανήτη. Τα τελευταία 125 χιλιάδες χρόνια, εκτελεί τη λειτουργία ενός «παγκόσμιου ψυγείου». Μια τεράστια περιοχή βόρειου πάγου κατά τη διάρκεια ολόκληρου του πολικού καλοκαιριού αντανακλά το κύριο μέρος των ακτίνων του ήλιου που πέφτουν πίσω στο διάστημα όλο το εικοσιτετράωρο. Ταυτόχρονα, το πιο σκούρο νερό του ανοιχτού ωκεανού απορροφά θερμότητα, ενισχύοντας την Αρκτική και τη γενική υπερθέρμανση του πλανήτη.

.

Κάθε χρόνο, το πάγο του Αρκτικού Ωκεανού φτάνει στο ελάχιστο του τον Σεπτέμβριο και στο μέγιστο τον Μάρτιο. Τον Σεπτέμβριο του 2022, η περιοχή των πάγων της Αρκτικής ήταν 4,87 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα, 32 τοις εκατό λιγότερο από τον μέσο όρο για την περίοδο 1981-2010. Τα φύλλα πάγου έχουν συρρικνωθεί κατά περίπου 13 τοις εκατό μέσα σε μια δεκαετία. Τα ελάχιστα καταγράφηκαν το 2007, το 2012 και το 2020.

© NOAA CLIMATE.GOV Η περιοχή κατανομής του πάγου της Αρκτικής για τον Σεπτέμβριο 2022 σε σύγκριση με τον μέσο όρο της περιόδου 1981-2010

.

Τα παλαιοκλιματικά αρχεία δείχνουν ότι παρόλο που η περιοχή του πάγου της Αρκτικής έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία 1500 χρόνια, η τρέχουσα μείωση είναι απαράμιλλη και υπερβαίνει κατά πολύ το εύρος της φυσικής μεταβλητότητας.

.

Από τη δεκαετία του 1980 πραγματοποιούνται τακτικές μετρήσεις του πάχους του καλύμματος πάγου στην περιοχή. Για τους επιστήμονες, το πάχος είναι ένας δείκτης για την ηλικία του θαλάσσιου πάγου: έχοντας επιβιώσει από την εποχή τήξης, γίνεται πιο παχύς τον επόμενο χειμώνα. Ο πάγος πάχους τουλάχιστον τριών μέτρων, ο οποίος έχει επιβιώσει τουλάχιστον δύο ετήσιους κύκλους ανάπτυξης και τήξης, ονομάζεται πάγος συσκευασίας.

© NOAA CLIMATE.GOV / Kinnard et al., 2011 Η περιοχή κάλυψης πάγου στην Αρκτική σήμερα είναι η μικρότερη των τελευταίων 1500 ετών

.

Εκτός από την ηλικία, το πάχος δείχνει την αντίσταση στη φυσική πρόσκρουση ή, όπως λένε οι ειδικοί, την επιβίωση του πάγου. Ο νεαρός λεπτός πάγος διασπάται πιο εύκολα σε θυελλώδεις συνθήκες, ακόμη και σε θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν.

Σύμφωνα με παρατηρήσεις, στα μέσα της δεκαετίας του 1980, μέχρι το ένα τρίτο του πάγου της Αρκτικής ήταν παγωμένος πάγος. Το 2020, το μερίδιό τους δεν ξεπέρασε το πέντε τοις εκατό. Αυτό σημαίνει ότι έχει αλλάξει όχι μόνο η περιοχή διανομής του πάγου, αλλά και η ποιότητά τους. Η παρουσία ενός μεγάλου ποσοστού λεπτού πάγου πρώτου έτους στη σύνθεση του φύλλου πάγου δημιουργεί έναν άλλο βρόχο ανάδρασης που μειώνει την πιθανότητα αυτός ο πάγος να επιβιώσει το καλοκαίρι.

.

Υπέρ και κατά

Οι συντάκτες της έκθεσης αποκαλούν την κατάσταση των πολυετών πάγων στην Αρκτική κρίσιμη. Δηλαδή, το πρώτο ασυνήθιστα ζεστό ή θυελλώδες καλοκαίρι θα οδηγήσει στην πλήρη εξαφάνιση του πάγου, ο οποίος δεν θα ανακάμψει ποτέ. Οι αρνητικές συνέπειες για τα οικοσυστήματα είναι ακόμα δύσκολο να προβλεφθούν. Η εξαφάνιση του πάγου σημαίνει απώλεια ενδιαιτημάτων για θαλάσσια θηλαστικά όπως οι πολικές αρκούδες, οι θαλάσσιοι ίπποι και οι φώκιες, καθώς και διακοπή του τροφικού κύκλου των βιοκοινοτήτων κάτω από πάγο.

.

Σύμφωνα με επιστήμονες, η αποκατάσταση του πολυετούς καλύμματος πάγου στην Αρκτική δεν θα επιτευχθεί, ακόμη και αν ο μέγιστος στόχος της Συμφωνίας του Παρισιού είναι να διατηρηθεί η αύξηση της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας κάτω από 1,5 βαθμούς. Για να αρχίσει να σχηματίζεται ξανά ο πάγος, αυτός ο αριθμός δεν πρέπει να υπερβαίνει τον ένα βαθμό προβιομηχανικών τιμών. Δεδομένου ότι η Αρκτική θερμαίνεται σήμερα περίπου τέσσερις φορές πιο γρήγορα από τον υπόλοιπο κόσμο, αυτό είναι απολύτως αδύνατο.

© NOAA CLIMATE.GOV Η περιοχή και η ηλικία των πάγων της Αρκτικής στο τέλος της χειμερινής περιόδου (μέσα Μαρτίου) το 1985 και το 2021 παρουσιάζονται σύμφωνα με δορυφορικές παρατηρήσεις. Ο πάγος παλαιότερος των τεσσάρων ετών παραμένει μόνο με τη μορφή μιας μικρής λωρίδας στις ακτές του Καναδά

.

Είναι σαφές ότι μόνο λεπτός εποχιακός πάγος θα παραμείνει στον Αρκτικό Ωκεανό τις επόμενες δεκαετίες. Και αυτό σημαίνει ότι σύντομα θα υπάρχει πλοήγηση όλο το χρόνο. Ακόμη και τώρα, η Βόρεια Θαλάσσια Διαδρομή είναι ανοιχτή στα συνηθισμένα πλοία για τρεις έως τέσσερις εβδομάδες περισσότερο από ό,τι πριν από 20 χρόνια. Και αυτό είναι ένα συν.

.

Είναι αλήθεια ότι ορισμένες οικονομικές απώλειες είναι επίσης πιθανές. Η θέρμανση του ωκεανού και η αλλαγή της τροφικής αλυσίδας θα επηρεάσουν αναπόφευκτα την αφθονία και το φάσμα εμπορικά σημαντικών ειδών ψαριών και η αυξημένη δραστηριότητα των καταιγίδων θα οδηγήσει στην καταστροφή της ακτογραμμής.

.

Τέσσερα σενάρια

Οι συντάκτες της έκθεσης εξετάζουν τέσσερα σενάρια ανάπτυξης: τι θα συμβεί εάν η παγκόσμια θερμοκρασία αυξηθεί κατά 1,6-1,8 έως το 2100; 1.9; 2,7-3,1 και 4-5 βαθμούς, αντίστοιχα. Τα δύο πρώτα θεωρούνται αισιόδοξα. Θα απαιτήσουν την εφαρμογή ενός μεγάλου συνόλου μέτρων σε παγκόσμιο επίπεδο. Το τρίτο είναι πιο ρεαλιστικό, αλλά για την εφαρμογή του, οι κυβερνήσεις των περισσότερων χωρών του κόσμου πρέπει να κάνουν πολλά, τουλάχιστον σε εθνικό επίπεδο. Τέταρτον – αν τα αφήσεις όλα όπως είναι.

.

Σύμφωνα με το πρώτο σενάριο, η μετάβαση του παγκόσμιου κρυοσφαιρικού ορίου (όπως αποκαλούν οι συγγραφείς την εξαφάνιση του πολυετούς πάγου στην Αρκτική) θα συμβεί αναπόφευκτα πριν από το 2050. Ωστόσο, η ποσότητα του χειμερινού πάγου θα μπορέσει να σταθεροποιηθεί. Το στρώμα πάγου της Γροιλανδίας θα συνεχίσει να λιώνει, όπως και οι εκπομπές άνθρακα από το λιώσιμο του μόνιμου παγετού.

.

Στη δεύτερη επιλογή, ο ωκεανός θα είναι ανοιχτός από τον Ιούνιο έως τον Νοέμβριο. Θα αρχίσουν οι διαταραχές στα οικοσυστήματα, τα αρκτικά είδη θα αντικατασταθούν σταδιακά από περισσότερα θερμόφιλα είδη που έχουν έρθει από το νότο.

© NOAA CLIMATE.GOV Τώρα οι πάγοι στην Αρκτική λιώνουν περίπου πέντε φορές πιο γρήγορα το καλοκαίρι από ό,τι τη δεκαετία του 1980, και το χειμώνα μεγαλώνει μιάμιση φορά πιο αργά. Με αυτή την τάση τα επόμενα δέκα χρόνια, η Αρκτική μπορεί τελικά να παραμείνει χωρίς θαλάσσιο πάγο το καλοκαίρι.

.

Σύμφωνα με το τρίτο μοντέλο, το κρυοσφαιρικό κατώφλι θα επιτευχθεί μέχρι το 2040. Ο πάγος θα παραμείνει μόνο τη χειμερινή περίοδο. Η διαταραχή του οικοσυστήματος θα γίνει πιο διαδεδομένη και θα εξαπλωθεί στις υποαρκτικές λεκάνες του Barents, του Bering και της Βόρειας Θάλασσας . Η αλατότητα θα μειωθεί και η οξύτητα των θαλάσσιων νερών θα αυξηθεί. Αυτές οι αλλαγές θα διαταράξουν την ανάπτυξη του πλαγκτόν και των φυκιών, προκαλώντας καταρράκτες στον θαλάσσιο τροφικό ιστό.

.

Το τέταρτο σενάριο περιγράφεται εν συντομία από τους συγγραφείς ως η κατάρρευση του οικοσυστήματος. Αν δεν γίνει τίποτα, θα έρθει μέχρι το 2030, είναι σίγουροι οι επιστήμονες.

………………………………………………………………………………………..